Achter de strijd om de Klaagmuur

27 juni 2017 - door Vic Rosenthal

De 'hama'aravi' van de kotel (Klaagmuur) is niet daadwerkelijk de heiligste plaats in het Jodendom - dat is de Tempelberg, de echte plaats van de eerste en de tweede tempel – maar om verschillende redenen is dit de heiligste plaats geworden, waarbij het voor Joden praktijk geworden is om daar te bidden. Hij wordt beheerd door een organisatie genaamd The Western Wall Heritage Foundation, voorgezeten door Rabbi Shmuel Rabinovich, "de rabbijn van de Kotel". Het wordt beschouwd als een orthodoxe synagoge.

In 1988 werd de organisatie Women of the Wall (WoW - Vrouwen van de Muur) opgericht met het oog op het recht van vrouwen om te bidden op de Kotel met het dragen van de Thora-rollen en een Talliet (gebedsomslagdoek). Ze vroegen niet om gemengd gebed in het gebedsgedeelte van de mannen, enkel een versoepeling van de regels inzake hoe ze konden bidden met andere vrouwen in de vrouwenafdeling van de Kotel. Dit zou niet in strijd zijn met orthodoxe halacha (religieuze wet), maar wel tegen de regels die door de rabbijn van de Kotel. Het gaat in tegen de gewoonten van strikt nalevende Joden (o.a. het verbod tegen vrouwen om hardop te zingen in het bijzijn van de mannen).

Gewoontes verschillen in tijd en plaats. Terwijl het schokkend kan zijn om een gewoonte te zien groeien die is aangepast en geschonden – denk aan de (niet-religieuze) gewoonte inzake geslacht en toiletten. Wijzigingen kunnen en gebeuren. In de afgelopen 50 jaar zijn veel van de gewoontes, gevolgd door de normatieve orthodoxe Joden aanzienlijk strenger geworden. Halacha is een andere zaak, en wijzigingen worden zelden gemaakt en zijn afhankelijk van de besluiten door de alom erkende rabbinale autoriteiten.

De vrouwen hebben regelmatige maandelijkse gebedssessies gehouden en werden geconfronteerd met verzet van het Kotel-beheer, soms met verbale of fysieke aanvallen door de Haredim. De groep begon een juridische strijd om de Kotel-autoriteiten te dwingen het mogelijk te maken om hen te laten bidden, als zij dit wensten, in de bestaande vrouwenafdeling. Ze bleven er regelmatig bidden, en talrijke leden werden gearresteerd voor het maken van verstoringen en het ongehoorzaam zijn aan de politie.

Ondertussen werd de American Union for Reform Judaism (URJ) en de junior partners opgericht als een organisatie genaamd Israel Religious Action Center ter bevordering van haar doelen in Israël. Die huurde Anat Hoffman in, de voorzitster van de Women of the Wall, als de uitvoerende directeur. De onderhandelingen en juridische processen tussen de vrouwen en de regering, bestaan nu uit vertegenwoordigers van de Israëlische afdelingen van de hervorming en conservatieve beweginge. En de doelstellingen van de WoW zijn dienovereenkomstig uitgebreid als gevolg van hun verbinding met de democratische beweging. Wat een beweging was geweest van vrouwen om hen toe te staan om te bidden met de Thora-rollen in de vrouwenafdeling van de Kotel werd een beweging om het gemengd-geslacht bidden toe te staan, volgens de hervormde en conservatieve praktijk.

Gedurende vier jaren hebben vertegenwoordigers van de regering en de andere betrokken partijen onderhandeld onder leiding van de voorzitter van Jewish Agency, Natan Sharansky, om een aanvaardbaar compromis te vinden. Tot slot, in januari van 2016, werd er een deal gesloten. Een gebied dat momenteel door een archeologisch park in het zuiden wordt bezet aan het einde van de Muur naast de Robinson boog (zie foto hierboven) zou permanent worden toegewezen aan het gemengd-geslacht-gebed en andere niet-orthodoxe aanbidding, en worden gerenoveerd en toegankelijk gemaakt door een enkele ingang die leidde tot zowel het nieuwe gebied als het oorspronkelijke Kotelplein. Het gebied, zou buiten de jurisdictie van de rabbijn van de Kotel vallen en worden beheerd door een comité bestaande uit vertegenwoordigers van de regering en de "niet-orthodoxe leiders".

Hoffman, die eerder heftig tegen het idee was van een ruimte van gebed bij de Robinsonboog (ze noemde het: "achterin de bus") ondersteunde het plotseling. De Raad van bestuur van de Women of the Wall hebben er voor gestemd om hun diensten naar dit gebied te verplaatsen als het werk zou worden voltooid, tot onvrede van enkele van de meer conservatieve leden, die van mening zijn dat de oorspronkelijke doelstellingen van de beweging was "verbroken". De URJ zette haar volle gewicht achter het compromis, omdat dit een impliciete erkenning is van de legitimiteit van het niet-orthodoxe jodendom door de staat Israël.

Maar het compromis werd juist om deze reden nooit uitgevoerd. Hoewel de Haredi partijen die deel uitmaken van de regerende coalitie in eerste instantie (zij het met tegenzin) met het compromis hadden ingestemd, de Haredi media dan is geëxplodeerd met kritiek, om ervoor te zorgen dat de gevolgen van een dergelijke overeenkomst met de verachte reformers wijd en zijn bekend werd. De druk op de Haredi partijen was niet te weerstaan. Ze trokken hun steun in, en hebben zelfs gedreigd om de coalitie te verlaten en zo nieuwe verkiezingen te veroorzaken als het compromis doorging.

Het kabinet heeft zondag gestemd met slechts twee tegen (Minister van defensie Avigdor Lieberman en Minister van energie Yuval Steinitz) om de uitvoering van het compromis "voor onbepaalde tijd te bevriezen". De bouw van de verbeteringen van het Robinsonboog-gebied zou blijven doorgaan, en het blijft beschikbaar voor de niet-orthodoxe eredienst; maar er zal geen overdracht van autoriteit plaats vinden over dit deel van de Kotel naar een orgaan met vertegenwoordigers van niet-orthodoxen.

Dus de eisen van een paar vrouwen voor een kleine verandering in de regels met betrekking tot hun orthodoxe aanbidding is uitgemond in een uitdaging door de URJ, de vaandeldrager van het niet-orthodoxe jodendom, richting de religieuze gevestigde orde en de regering van Israël, om hen te accepteren als een legitieme partner. En dit zal nooit acceptabel zijn voor de Haredi-partijen.

De URJ-leiding in de VS is woedend, maar het is redelijk om hen te vragen: "wat had je dan verwacht?" Het overweldigende advies van de Joodse Israëli's – niet alleen de Haredi, maar ook de religieuzen - is dat het hervormde Jodendom geen jodendom is. En dan vragen ze aan de Haredim om samen te gaan zitten met hen als gelijken! Zij rijden zo snel als ze kunnen naar het strand op Shabbat om op de barbecue cheeseburgers met varkensvlees te maken.

Rabbi Rick Jacobs van de URJ donderde:

Premier Netanyahu's besluit om "nee" te zeggen op zijn vorige 'ja' is een onredelijke belediging voor de meerderheid van het wereldjodendom. Wij zullen alle volgende stappen beoordelen. Het Israëlische Hooggerechtshof zal beslissen, maar zelfs in afwachting van het Hof zullen we niet stil zijn of afwachten. De wurggreep die het Rabbinaat en de ultra-orthodoxe partijen hebben op Israël en het stemrecht van de meerderheid van de Joden in Israël en in de wereld moet — en zal — worden beëindigd.

Jacobs arrogantie en veronderstelling om te stellen wat Israël misschien zou moeten doen, verduistert de valse veronderstelling die hij maakt over de "meerderheid van de Joden in Israël en de wereld." Zelfs de meest seculiere Israëli's zijn het er niet mee eens dat de Amerikaanse hervormde Joden zouden moeten beslissen wat Israël zal doen op de heilige plaatsen die met het bloed van haar eigen soldaten werden ingenomen. Ze kunnen het Rabbinaat dan hartstochtelijk haten, maar het is ons Rabbinaat dat ze haten.

Netanyahu's standpunt is duidelijk. Aan de ene kant is er een kleine minderheid van kiezers (niet meer dan 8% van de Israëlische Joden die zich identificeren met het niet-orthodoxe jodendom). En slechts een handvol zien de WoW als iets wat meer is dan een curiositeit. De meeste Israëli's kan het ofwel niet kan schelen wat voor soort aanbidding op de Kotel is toegestaan, en of het de ondersteuning heeft van het Orthodox standpunt. De URJ in de Verenigde Staten dreigen hun financiële en politieke steun achterwege te laten, maar in de afgelopen jaren zijn de meeste van hen tot Netanyahu's politieke tegenstanders gaan behoren, en zelfs tot de anti-zionistische groepen zoals J Street en het New Israël Fund - organisaties in welke Jacobs zelf actief was voordat hij voorzitter werd van de URJ. Dat is absoluut geen percentage waarvoor Netanyahu de Haredi partijen wil laten vallen om Jacobs gelukkig maken.

Wat zal er verder gebeuren? Het Hooggerechtshof zal het overwegen, en waarschijnlijk zal er een nieuw compromis worden uitgewerkt. De Haredi-partijen zullen niet toegeven aan alles wat ze zien als een legitimeren van het hervormde jodendom, maar het gemengd-geslacht-gebed zal waarschijnlijk blijven plaatsvinden op de locatie bij de Robinsonboog. De oorspronkelijke WoW, die wilden bidden in de vrouwenafdeling met de Torah en de tallesim zullen waarschijnlijk pech hebben. Rick Jacobs zal Netanyahu van alles de schuld blijven geven, en zijn best te doen de democratisch gekozen regering van Israël te ondermijnen (omdat hij de democratie beter begrijpt dan wij).

Wie hier iets verloren heeft zijn de vrouwen die een redelijke eis hadden, waarvan veel orthodoxe rabbijnen het erover eens waren dat het geen inbreuk zou maken op de halacha. Ze zouden kunnen krijgen wat ze wilden, als ze er niet voor hadden gekozen om zich te verbinden met een 800-pond wegende linkse gorilla met bijbedoelingen, het URJ.

Bron: Behind the struggle for the Kotel | Abu Yehuda