Wat doet Ankara in Syrië?

door Jonathan Spyer, Jerusalem Post - 1 september 2016

Oorspronkelijk verschenen onder de titel "Ankara's volgende stap."

Na de inval in Syrië zal Turkije moeten beslissen om het "Eufraat schild" te verklaren tot een succes of te willen blijven voor het vernietigen van het door de Koerden geleide SDF, ondanks het verzet van de VS. De Turkse inval in het noorden bij Syrische stad van Jarabulus en haar omgeving, die begon op 24 augustus, is opnieuw de meest dramatische en recente opschudding in een lang en pijnlijk conflict.

Maar wat is de diepere betekenis ervan? Vormt het een beslissende Turkse intrede in de bredere inspanningen tot de vernietiging van de zelfbenoemde islamitische staat? Of is het veeleer een openings-schot in een bredere inspanning door Ankara de uitgebreide winst te vernietigen van de Syrische Koerden en de vermeende federale entiteit die zij hebben gevestigd in het noordoosten van het land? En wat zal dit betekenen voor de Amerikaanse betrekkingen met zowel de Turken als de Syrische Koerden?

Zoals het er nu uitziet, lijkt de Turkse interventie meer op de eerdere buitenlandse interventies in de Syrische oorlog en wel op de volgende manier: het lijkt eerder een inspanning te zijn geweest vanwege een dreigend ongewenst resultaat, dan de uitdrukking van een breder strategisch plan.

Turkse interventie lijkt meer bedoeld te beogen het afwenden van een ongewenste resultaat, dan een breder strategisch plan te realiseren.

Net als Turkije wel zou willen, heeft het momenteel geen diplomatieke of militaire grond voorbereid om aan een totale vernietigingscampagne te beginnen tegen de Syrische Koerden. Het heeft echter de kracht om te voorkomen dat er een verdere uitbreiding komt van de Koerden. Het lijkt erop dat het net deze bevoegdheid heeft uitgeoefend. Wat er zal volgen, zal ervan afhangen of Ankara zelf tevreden is met deze beperkte prestatie.

Waarnemende: De Turkse inval kwam na het innemen door de Koerdisch geleide en VS-gesteunde Syrische democratische krachten (SDF) van de strategische stad Manbij. Manbij is van belang in de strijd tegen islamitische staat, want het was de laatste afrit naar Turkije die de jihadisten controleerden. De nederlaag is daarom een belangrijke stap in het veiligstellen van het isolement van ISIS' grondgebied naar de buitenwereld en vandaar uit naar de bronnen van inkomsten en leveringsactiviteiten.

Turkije is echter minder bezorgd over het tempo van de strijd tegen ISIS. Uit het oogpunt van Ankara vertegenwoordigt het innemen van Manbij geen belangrijke stap in de strijd tegen ISIS, maar eerder een verdere stap voorwaarts door de Syrische Koerden, in de richting van de eenmaking van hun kantons van Cezire en Afrin langs de Turks-Syrische grens, en daarmee het bereiken van de controle over de gehele lange grens tussen de twee landen.

Turkije is vastbesloten een verdere vooruitgang van de Syrische Koerden langs de grens te stoppen.

Turkije wordt momenteel geconfronteerd met een hernieuwde opstand door de Koerdische arbeiders partij (PKK) in het zuidoosten van het land.

De Syrisch-Koerdische YPG is nauw verbonden met de PKK. Een verdere stap voorwaarts door de SDF zou betekenen dat het geheel van een internationale grens in de handen zou vallen van de vijandige opstandelingenorganisatie, gezien vanuit het Turkse oogpunt.

Turkije had zich tot nu toe terug gehouden van dergelijke vastberaden maatregelen tegen de Koerden vanwege de reële mogelijkheid van een Russische actie tegen een Turkse inval.

De betrekkingen tussen de twee landen waren op een dieptepunt na het Turkse neerhalen van een Russische Sukhoi Su-24-bomber op 24 november 2015. Een soort van toenadering met Moskou was dus een noodzakelijke opmaat voor een inval. En de toenadering kwam met de ontmoeting tussen de presidenten Erdogan en Poetin op 9 augustus.

De details en de grootte van een akkoord tussen Moskou en Ankara blijven onduidelijk. De Russische media heeft kritiek geuit over de schaal van de Turkse inval in Jarabulus. Maar duidelijk genoeg geeft de wederopbouw van de diplomatie de ruimte aan de Turken voor het aandurven van de operatie.

Niettemin, elke verwachting dat de Turks-Russische toenadering een Turkse stopzetting is naar de soennitische Arabische rebellen toe, in het noorden van Syrië, moet, ten minste voor nu, onjuist zijn. Integendeel, de rebellen vormden de belangrijkste grond-component in de Turkse ingreep in Jarabulus.

De houding van de VS naar de Turkse stap toe is misschien wel het meest interessante van alles. De Amerikanen waren op de hoogte gebracht van een aanstaande Turkse inval. Maar de binnenkomst in Syrië was eerder en op een veel grotere schaal dan men had verwacht. De Amerikanen hebben de moeilijke strijd van de SDF voor Manbij ondersteund, maar veranderden van richting en hebben aangedrongen op de terugtrekking van de Koerdische strijders ten oosten van de rivier de Eufraat, en ze bepalen verdere steun van deze actie.

De VS voorzagen in luchtsteun aan de Turken in de eerste twee dagen van de operatie. Die werd ingetrokken zodra de Turken gebieden en dorpen begonnen in te nemen ten zuiden van Jarabulus.

De daaropvolgende gevechten tussen door Turkije ondersteunde rebellen en de SDF vormde een onmiskenbare geval van gevechten tussen twee door Amerika gesteunde groepen. Het SDF is de belangrijkste component in de oorlog van de VS tegen ISIS (het vormt een "Koerdisch-Amerikaans middel," in de woorden van een Amerikaanse analist van Syrië).

De rebellen die gebruikt werden voor de Jarabulus-inname, bestaan ondertussen vooral uit groepen doorgelicht door de CIA en ontvangen Amerikaanse steun via het Military Operations Center in Zuid-Turkije.

Zouden de gevechten zich verspreiden, dan zou dit dus een rampzalige situatie kunnen betekenen waarbij twee Amerikaanse proxy's de munitie op elkaar zouden afvuren, de munitie voorzien door Amerika .

Om dit te voorkomen, lijkt de VS de beide zijden onder druk te zetten. De Koerden is ten eerste duidelijk verteld dat zij aan zichzelf zouden worden overgelaten tegen de Turkse pansers en artillerie zonder steun van de VS als ze blijven optrekken naar het westen.

Maar Ash Carter, de Amerikaanse Minister van Defensie, heeft maandag opgemerkt dat Washington ook Turkije heeft opgeroepen om zich te "blijven concentreren op de bestrijding van ISIL en zich niet in te laten met de Syrian Defense Forces." Carter riep de Turken op hun strijdkrachten, ten noorden en westen van Jarabulus te houden.

Vanaf nu is er een voorlopig staakt het vuren aangekondigd door de VS, tussen de Turken en de SDF-ondersteunde Jarabulus Militaire Raad. Het is niet duidelijk of dit zal standhouden, en inderdaad zelfs maar blijft bestaan. Turkse ambtenaren ontkenden dat er een dergelijke wapenstilstand is overeengekomen.

Veel is nu afhankelijk van Turkse bedoelingen. De Koerden en hun bondgenoten kostte het veel bloed en moeite om Manbij van de Islamitische Staat over te nemen. Het is boven elke twijfel verheven dat ze het zullen verdedigen, mochten de Turken, met de Syrische rebellen als hun bondgenoten, het proberen te veroveren.

Op hetzelfde moment, als de Turkse intentie slechts is om te voorkomen dat de Koerdische inspanningen verder westelijk gaan, richting Jarabulus en al-Bab en vandaar naar het verenigen van de kantons, is het waarschijnlijk dat, voor nu in ieder geval, een verdere verslechtering vermeden kan worden.

De Amerikaanse inconsistentie maakte veel Koerden woedend. Maar de SDF is ook een te succesvolle alliantie om volledig in de steek te worden gelaten. Turkije zou ongetwijfeld liever een situatie zien waarin de rebellenstrijders onder hun verantwoordelijkheid door de VS werden verkozen als een vervanging in de strijd tegen ISIS.

Dit lijkt echter onwaarschijnlijk. De krachten uitgelijnd met Turkije bestaan voornamelijk uit islamitische organisaties, met inbegrip van de onbuigzame salafisme-jihadistische groepen die ideologisch dicht bij al-Qaeda staan.

Majoor Joseph Votel, het hoofd van het centrale commando van de VS bevestigde een voortdurende Amerikaanse steun voor het SDF.

Het is nu het besluit van Turkije om te verklaren of Operation Eufraat Shield een succes is of om te blijven streven naar het vernietigen van de SDF, zelfs bij het zien van de Amerikaanse tegenstand, en met de aanwezigheid van 300 VS special forces personeel bij het SDF ingezet.

Misschien dat de Turken concluderen dat uit de geschiedenis van het verdedigen van zijn bondgenoten door de Obama-regering tot nu toe blijkt dat hun bezwaren kunnen worden weggeveegd. Dit zou een niet geheel ongefundeerde aanname zijn. Maar als Turkije daartoe zou besluiten, zal het een nieuw en zeer kostbaar front openen in zijn oorlog tegen de Koerden. Vanaf nu zal Ankara waarschijnlijk een voorzichtiger pad volgen.

Jonathan Spyer is directeur van het Rubin Centrum voor Onderzoek in Internationale Zaken en medewerker aan het Midden-Oosten-Forum.

Bron: What's Ankara Doing in Syria? :: Middle East Forum