Klaar voor de Storm: Israël en de Syrische oorlog

15 april 2016 - door Jonathan Spyer

Oorlog in Syrië – en de Israëlische inspanningen om ervoor te zorgen dat het zich niet verspreidt naar de Golan en de Westelijke Jordaanoever – om daar dan door te gaan.

De broze wapenstilstand in Syrië op 27 februari, tussen de strijdkrachten van het regime en de rebellen is bezig om af te brokkelen. Assads leger heeft een aanval gepleegd in de zuidelijke provincie Aleppo. Gevechten vinden ook plaats in de noordwestelijke provincies van Hama en Homs en ten oosten van Damascus. Er zijn meldingen dat het leger van het regime zich verzamelt voor een aanval op het door de rebellen gecontroleerde oostelijke Aleppo.

De wapenstilstand is in elk geval van toepassing op slechts één van de vele conflicten die er plaatsvinden in Syrië. Het is niet uitgebreid tot de oorlog tussen Islamitische Staat en de door het Westen ondersteunde, door de Koerden gedomineerde Syrische Democratische strijdkrachten. Het omvat niet de strijd tussen de Islamitische Staat en andere rebellen en de Soennitische islamitische groepen. Noch is het van toepassing op de losse gevechten tussen de Koerdische YPG en de rebellen, of de Koerden en het regime.

Vanuit Israëls oogpunt zal de hervatting van de vijandelijkheden in Syrië niemand verbazen. Noch zal het de fundamentele Israëlische incalculering veranderen met betrekking tot de gebeurtenissen in Syrië.

Premier Benjamin Netanyahu erkende deze week voor het eerst openlijk dat Israël in een luchtactie de overdracht van geavanceerde wapensystemen heeft verhinderd vanaf Syrische bodem naar Hezbollah in Libanon. "Wij handelen wanneer we handelen moeten, ook hier, over de grens, met tientallen aanvallen, bedoeld om te verhinderen dat Hezbollah spel-veranderende wapens zal verkrijgen," zei Netanyahu tijdens een bezoek aan de militaire eenheden op de Golanhoogvlakte.

Dit soort acties zijn wijd en zijd gemeld in de mondiale media. De bevestiging van de minister-president zal dus geen enkele Syrië-spotter inhoudelijk verrassen. Maar Netanyahu's beslissing om openlijk deze actie toe te geven, toont toch een vertrek uit de gebruikelijke Israëlische praktijk met betrekking tot Syrië.

De Israëlische vastberadenheid om de Iran en het regiem te voorkomen wapens over te dragen aan Hezbollah, is een onderdeel van de bredere Israëlische visie volgens welke Iran het regionale blok leidt, en de belangrijkste strategische dreiging vormt voor de Joodse staat.

Dit betekent niet dat Israël onverschillig is voor de potentiële dreiging die vertegenwoordigd wordt door de bloeiende Sunni jihadi krachten, met inbegrip van de Islamitische Staat, dicht bij de grens. Maar vanwege het hogere niveau van organisatie en de veel meer verfijnde mogelijkheden van de door Iran ondersteunde elementen, wordt het voorkomen van hun voordeel beschouwd als van het hoogste belang.

Deze zienswijze informeert ook Israëls andere gebied van vitaal belang met betrekking tot Syrië - namelijk de kwestie van de strijdkrachten die zich direct ten oosten van de Quneitra-overgang bevinden, vlak bij het door Israël gecontroleerde deel van de Golanhoogte; en niet minder de belangrijk, de zeggenschap die het uitoefent over het gebied van de Deraa provincie naast Jordanië.

Op dit moment is de kaart van de botsende krachten in dit gebied complex.

In termen van wie controleert wat?, controleren de rebellen, niet die van de Islamitische Staat het grootste deel van het gebied dat direct grenst aan de door Israël gecontroleerde Golan. Maar zowel het regime als de Islamitische Staat zijn ook aanwezig in het gebied. Het Regime-leger controleert een kleine enclave aan de noordelijke rand van de grens rond de stad Beit Jinn. Verder zuidwaarts bepalen regime-ondersteunende strijdkrachten de Druse Khader, net ten oosten van Quneitra.

De franchise van de Islamitische Staat, de Shuhada (Yarmouk martelaren) al-Yarmouk Brigade, heeft ondertussen een gebied bezet aan de zuidelijke rand van de grens met de stad Tasil aan de Jordaanse grens.

Verder in het Oosten slaagde het regime er eind vorig jaar de lijn door te snijden tussen de rebellen in de Deraa provincie, en blijft de deling van deze krachten bestaan.

Tegen de achtergrond van een wapenstilstand tussen de rebellen en het regime vinden gevechten plaats tussen de Islamitische Staat en de rebellen ten oosten van de grens met Israël. Shuhada al-Yarmouk wordt ondersteund door een extra jihadi-militie, Harakat al-Muthanna, die zich nog formeel moet aansluiten bij de Islamitische Staat.

Aan de kant van de rebellen zijn zowel de Jabhat al-Nusra en de Ahrar al-Sham, als krachtige jihadi-milities aanwezig. Strijdend tegen de Islamitische Staat naast hen, zijn daar de door het Westen en Jordanië gesteunde strijdkrachten van het Zuidelijke Front.

Er zijn dus drie elementen die zich bezighouden met de oorlog in het zuidelijke Syrië: het regime en de met Iran verbonden strijdkrachten, de met de Islamitische Staat geassocieerde groepen en rebellengroepen met islamistische en niet-islamistische banden.

In deze drie-weg-wedstrijd heeft Israël geen vrienden. Maar het geeft er de voorkeur aan om ervoor te zorgen dat de rebellen dominant blijven in dit gebied van zorg.
Wat is de aard van de Iraanse dreiging hier?

Allereerst en vanzelfsprekend zijn de Israëlische ambtenaren van mening dat Iran en zijn bondgenoten een tweede platform willen vestigen, naast de Israëlisch-Libanese grens, vanwaaruit de aanvallen tegen de Israëlische gemeenschappen kunnen worden gelanceerd.

Maar een aanvullende overweging bestaat ook. De Iraniërs willen een hernieuwde opstand aanhitsen op de Westelijke Jordaanoever tegen Israël. Het bereiken van een mogelijkheid om wapens over te dragen naar dat gebied via Jordanië vormt een essentieel onderdeel van deze strategie. Op zijn beurt is het beheersen van het gebied dat grenst aan de Syrisch-Jordaanse grens in Deraa provincie cruciaal voor de realisatie van dit plan.

Het is dus een gezamenlijk Israëlisch-Jordaans belang om ervoor te zorgen dat dit niet gaat plaatsvinden. Aangezien geen van beide landen in grote getale grondtroepen naar Syrië wil sturen, moet de buffer zorgvuldig geselecteerd worden met het ondersteunen van de rebellen-groepen. Dergelijke groeperingen spelen natuurlijk een aanvullende rol in het blokkeren of de verhindering van de Islamitische Staat bij de toegang tot de grens.

Dit laat zien de onderlinge verbondenheid van de gebeurtenissen in de regio, maar ook het overheersende Israëlische belang, waarvan al deze elementen deel uitmaken. Namelijk de vastberadenheid om de militaire, politieke en ideologische stormen tegen houden al vóór ze in hun omgeving opkomen om zich te verspreiden naar Israël zelf.

Sinds de ineenstorting van het staakt-het-vuren heeft aangegeven dat deze stormen niet lijken te luwen, zullen de inspanningen om hun beperking te verzekeren, met erkende en niet erkende middelen waarschijnlijk blijven doorgaan.

Jerusalem Post, 15 April 2016

Bron: Ready for the Storm: Israel and the Syrian War